14 januari 2007

Liefste moeder,

Ik neem de pen ter hand zoals ik dat heb geleerd in 1955. Het was een ballonpen en een inktpot van Swan, koningsblauw, allebei door u zelf gekozen en gekocht. We doen dat niet meer, moeder, met de pen schrijven. We nemen nu de gsm ter hand en duimen een sms'je van hoogstens 160 aanslagen (160 karakters, zeggen mijn vrienden, maar ik heb maar één karakter, dat is al moeilijk genoeg). We moesten mooi schrijven, leesbaar en helder formuleren. Ondertussen zijn we wel wijzer geworden. Een goed lopende zin is nu onzin, daar staan onze zinnen niet meer op. We schrijven ook geen brieven meer naar moeder, we bloggen voor de hele wereld. Dat scheelt, je moet sneller zijn, een taal gebruiken die je maar half beheerst, ongestructureerd schrijven met lekker toegankelijke gemeenplaatsen en emoticons. Gewoon.

Wat moeten we daar nu van vinden, moeder. Jij (we tutoyeren elkaar nu zelfs schriftelijk) hebt me altijd voorgehouden dat nieuwe tijden daarom geen slechtere tijden zijn. Ze zijn anders.

Vroeger moesten we zorgvuldig schrijven, anders kwam de boodschap niet over, je kreeg maar één kans bij de lezer en zo'n brief was gauw een dag onderweg. Nu is dat veranderd, je kunt altijd wablief vragen, schrijven staat veel dichter bij spreken. Maar er is meer. We publiceren nu allemaal "ons ding", niet voor individuele lezers, maar op het universele wereldwijde web, waar we gelezen worden, of niet, door onbekende surfers die hun eigen leesvoer samenrapen, hun maaltje bij elkaar lezen. Niet alleen komen we daarmee heel dicht bij de oorspronkelijke betekenis van "lezen", we verschuiven ook de opdracht voor een succesvolle communicatie. Niet de bron, de auteur, is verantwoordelijk, maar de bestemming, de lezer.

Een boek werd nog geschreven door één auteur en, als alles goed ging, gelezen door velen. Precies om het goed te laten gaan, moest de auteur de inhoud verzorgen. Het internet werkt anders. Het wordt gevoed door miljoenen auteurs. Het is de taak van de individuele gebruiker zijn informatie te verzamelen. Hij kan daarvoor maar beter de beste zoekmachines, de juiste peer groups, de interessantste communities inschakelen.

De kanteling van een auteursgecentreerde communicatiemaatschappij naar een lezergecentreerde informatiemaatschappij heeft natuurlijk gevolgen. Deze twee, bijvoorbeeld.

Een. We gaan fundamenteel anders om met auteursrechten. Wanneer iedereen zijn bijdrage offert aan het mystieke lichaam internet, heeft het geen zin, als het dan al doenbaar zou zijn, op elke bijdrage rechten te laten rusten. De verantwoordelijkheid voor het eindproduct, de informatie die de eindgebruiker uit het internet puurt, ligt toch bij de gebruiker. Ik weet wel, wetgevers, rechtenhouders, beheersmaatschappijen en gelijkgestelden denken daar nog altijd anders over, maar het zal vroeg of laat tot een strijd komen, en de webwereld zal die winnen, zoals het socialisme in de negentiende eeuw.

Twee. De schrijfstijl op het web, want die bestaat wel degelijk, moet wel verschillen van de literaire stijl, want hij vertrekt van andere waarden. Om maar iets te zeggen, bijdragen op het web zijn kort, minder genuanceerd, spectaculairder qua woordgebruik, en met vooral veel links naar andere artikels. Het liefst hebben ze ook goede metadata (gegevens die voor de gewone lezer verscholen zitten, maar door zoekmachines worden gebruikt). Onze bijdragen willen namelijk graag gevonden worden. Dat marketingaspect was vroeger beperkt tot de kaft van het boek.

De kans, moeder, dat dit stukje het ver brengt in die nieuwe wereld, dat het gelezen wordt, is dan ook heel klein. Misschien helpt het als ik het blog en er wat emoticons en verwijzingen doorheen strooi.

Is zo gebeurd.

Je toegenegen zoon ;-),