Ik heb groen gestemd vandaag, uit armoe en ondanks het uitroepteken. Uit armoe, omdat we geen groene partij hebben, een die met of zonder leesteken roept dat we moeten durven te veranderen. Niet de valse, modieuze verandering van die andere partij, maar verandering uitroepteken. Op wereldschaal, bedoel ik dan. Individueel, bedoel ik dan. Maatschappelijk, bedoel ik dan. Essentieel, bedoel ik vooral. Een partijprogramma dat de duurzame leefbaarheid van de mens, en dus zijn omgeving, ernstig neemt. Een partijprogramma waar de burgers van schrikken, dat de brave spaarder doet beven, de middenstander boos maakt en de industrieel nijdig. Een donkergroene partij die nauwelijks stemmen haalt omdat ze iedereen de daver op het lijf jaagt met een programma waaraan het land en de wereld nood hebben, een programma dat ons drastisch armer maakt en iedereen gelijke rechten geeft. Iedereen. Een programma dat de wereldproblemen onder onze ogen legt en in het belang van onze kinderen de consequenties uitspelt.
Dat laatste het eerst. Zodat we tenminste weten waar we aan toe zijn. Geef ons de wetenschap dat het schrikbeeld van ingrijpende maatregelen veruit te verkiezen is boven de gruwel die we krijgen als we laten betijen. Want dát is de keuze waar we nu inexorabel voor staan, onverbiddelijk, onafsmeekbaar. De keuze die ons politiek wordt ontzegd.
Blijkbaar moeten deze verkiezingen over andere dingen gaan. Belangrijke dingen, ik weet dat wel. Het zijn onze dagelijkse problemen, maar die worden wel opgelost, gesplitst, verzekerd en hervormd, onverwijld, op zijn vrouwtjes of op ons 65e. Allerlei oplossingen staan breed in de partijprogramma's, ook in dat van de groenen met hun misplaatste uitroepteken. Het zijn echte bekommernissen, het zijn ook de mijne, ik wil niet flauw doen, als we maar beseffen dat het luxeproblemen zijn. Ze mogen best aangepakt worden want in die luxe leven we, die luxe hebben we. Maar niet lang meer.
We moeten durven verder te kijken, en daarover las ik nauwelijks iets in de campagne. De keuze die we nu moeten maken is of we blijven verdedigen wat we als onze verworven luxe beschouwen, ook al is die niet duurzaam mogelijk, of dat we aan een andere maatschappij willen bouwen die op net iets langere (maar nog altijd bangelijk korte) termijn voor de mensheid beter is; correctie: voor de mensheid goed is; correctie: voor de mensheid is. De keuze tussen mensheid en "de mensen", tussen ons voortbestaan en ons tijdelijke comfort. En niet kiezen is fout kiezen. Niet kiezen is altijd prijs.
Bangelijk korte termijn, zei ik. Vijftig jaar. De boekjes uit het midden van de vorige eeuw, over het leven in het onpeilbaar verre, mythische jaar 2000, ik herinner me ze levendig, al zijn ze meer dan vijftig jaar oud. Ik kon me toen niet voorstellen dat we dát nog zouden meemaken. En kijk, 2000 ligt met zijn millenniumbug al een poos áchter ons. En over nog eens vijftig jaar zal de poolzee ijsvrij zijn, de biodiversiteit gedecimeerd, de zeevis oneetbaar. Ik kan me niet voorstellen dat we dát nog willen meemaken.
Nog over die boekjes. Nu glimlachen we bij de naïef voorspelde toekomst waarin we met geluidloze, door robots bestuurde helikopters naar onze vier-uren-werkdag gaan. Natuurlijk is de toekomst anders gelopen dan voorspeld, dat doen toekomsten altijd. En ja, onze huidige voorspellingen kunnen evengoed fout zijn, met dit verschil: we zien die toekomst op ons afkomen, niet omdat we geloven in onze eigen knappe ontwikkelingen, maar net omdat we vrezen dat de gepaste ontwikkelingen niet op tijd zullen komen, en zeker niet vanzelf. En nóg een verschil: met de tijd worden de verwachtingen alsmaar donkerder.
Is dat pessimistisch? Laten we hopen en bidden dat we te pessimistisch zijn, maar met hoop en gebed redden we het niet en met pessimisme nog minder. We hebben een optimistisch project nodig, een concrete aanpak die niet vlucht, inzichten die hoofdzaak van bijzaak scheiden, politici die echt werk maken van een omwenteling, innovatie die op de naakte noodzaak focust. We moeten, nu, echt druk zetten op klimaatbeleid, op eerlijke voedselproductie, op duurzame ontwikkeling, op...
Willen we die revolutie? Vraagteken. Uitroepteken.
